Τα Άγραφα είναι οροσειρά της κεντρικής Ελλάδας, η νότια απόληξη της Πίνδου. Καταλαμβάνουν όλο το βόρειο τμήμα του νομού Ευρυτανίας και το δυτικό του νομού Καρδίτσας και χωρίζονται σε Θεσσαλικά Άγραφα και Ευρυτανικά Άγραφα. Η ψηλότερη κορυφή τους είναι η Καράβα με υψόμετρο 2.184 μέτρα.

Πανοραμικό Βουνού

Μία από τις πιο παρθένες περιοχές της Ελλάδας, είναι αυτή των ορεινών Αγράφων. Σύμφωνα με την παράδοση, η περιοχή ονομάστηκε Άγραφα επειδή, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας δεν ήταν γραμμένη στα φορολογικά “κιτάπια” της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στο γνήσιο και αυθεντικό τοπίο η δύσκολη προσέγγιση και η ζεστασιά των κατοίκων αυτής της γης που δέθηκαν αρμονικά με το φυσικό τους περιβάλλον, κατάφεραν να κρατήσουν αναλλοίωτες τις παραδόσεις τους για αιώνες. Η κυριαρχία των βουνών είναι καθοριστική. Τα Άγραφα, ένας από τους τελευταίους φυσικούς παράδεισους, μπορούν να χαρακτηριστούν ως χώρος ιδιαίτερης φυσικής, ιστορικής και πολιτισμικής αξίας. Η UNESCO τα χαρακτήρισε ως “μία από τις πέντε πρώτες περιοχές του πλανήτη μας” σε καθαρότητα περιβάλλοντος.

Η Επιλογή της πεζοπορικής μας διαδρομής περιλαμβάνει μία μεγάλη διάσχιση στα δυτικά Άγραφα, ζώντας μοναδικές συγκινήσεις και εμπειρίες. Σκοπός μας, η γνωριμία με το τόσο δυσπρόσιτο ορεινό συγκρότημα της χώρας μας, απολαμβάνοντας τη μαγεία της φυσικής ομορφιάς του.

Η συγκεκριμένη διαδρομή απευθύνεται σε Κοινότητες που περπατάνε αρκετά εντός της Προσκοπικής χρονιάς. Είναι μία κυκλική περιήγηση περίπου 50 χλμ. με σημείο αφετηρίας και κατάληξης το ομώνυμο χωριό Άγραφα. Αυτό προϋποθέτει ότι θα πραγματοποιηθούν τουλάχιστον δύο διανυκτερεύσεις στον Ορεινό όγκο. Τα σημεία διανυκτέρευσης που ενδείκνυνται είναι (η Εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το διάσελο Τούρλας–Φουρκούλας γιατί είναι τα μοναδικά σημεία στην διαδρομή μας που διαθέτουν νερό το καλοκαίρι).

Τα “στατιστικά” της διαδρομής
Χιλιόμετρα: 48
Ημέρες: 3
Υψομετρική διαφορά ανάβασης: 1250 μ.
Υψομετρική διαφορά κατάβασης: 1250 μ.
Χαμηλότερο σημείο: 850 μ.
Ψηλότερο σημείο: 2320 μ.
Βλάστηση: *****
Πόσιμο νερό: Ναι (Εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το διάσελο Τούρλας–Φουρκούλας που διαθέτει ποτίστρα για ζώα, το καλοκαίρι οι Ανιχνευτές πρέπει να κουβαλάνε τουλάχιστον 2,5 lt νερό ο καθένας χωρίς να το καταναλώνουν γιατί μεσολαβεί μια απόσταση 14 χλμ. από τον Άγ. Νικόλαο έως το διάσελο)
Κατάσταση εδάφους: καλντερίμι, μονοπάτι, χωματόδρομος, σάρρες
Σήμανση: * Ε4 μονοπάτι σε μέρος της διαδρομής.

Θεσσαλικά Άγραφα
Τα Θεσσαλικά Άγραφα αποτελούν το βόρειο τμήμα της οροσειράς των Αγράφων. Ανατολικά καταλήγουν στον Θεσσαλικό κάμπο. Ανήκουν κυρίως στον νομό Καρδίτσας. Η υψηλότερη κορυφή των Θεσσαλικών Αγράφων είναι η Καράβα με υψόμετρο 2.184 μέτρα, η οποία είναι και η ψηλότερη κορυφή ολόκληρης της οροσειράς. Στην περιοχή των Θεσσαλικών Αγράφων βρίσκεται η λίμνη Πλαστήρα.

Ευρυτανικά Άγραφα
Τα Ευρυτανικά Άγραφα βρίσκονται στον νομό Ευρυτανίας βόρεια του Τυμφρηστού ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί και τμήμα τους. Είναι η πιο δύσβατη περιοχή της Ελλάδας καθώς οι πολυάριθμες πανύψηλες βουνοκορυφές και οι βαθείς χαράδρες κάθιστούν τις συγκοινωνίες δύσκολες. Γι’ αυτό τον λόγο ελάχιστο τμήμα του οδικού δικτύου της περιοχής είναι ασφαλτοστρωμένο, ενώ ακόμα χρησιμοποιούνται από τους κατοίκους παλιά μονοπάτια και γεφύρια. Η ψηλότερη κορυφή των Ευρυτανικών Αγράφων είναι το Ντελιδίμι με υψόμετρο 2.163 μέτρα.

Πρόσβαση
Ο Δήμος Αγράφων διαθέτει ένα μικρό λεωφορείο είκοσι θέσεων που κάνει την διαδρομή Άγραφα-Καρπενήσι-Άγραφα δύο φορές την εβδομάδα. Κάθε Δευτέρα και Παρασκευή ξεκινάει το πρωί από τα Άγραφα και το μεσημέρι επιστρέφει από το Καρπενήσι (δίπλα στα ΚΤΕΛ). Επίσης κάθε Τετάρτη πηγαίνει στην Καρδίτσα.

Μία διαδρομή για απαιτητικές Κοινότητες

Η πορεία μας στα δυτικά Άγραφα ξεκινάει λίγο πριν το ομώνυμο  χωριό Άγραφα (850 μ.), όπου ακολουθούμε αριστερά το δρόμο προς τον Αγραφιώτη ποταμό. Έπειτα από 4 χλμ. xωματόδρομο, φτάνουμε στην κεντρική διασταύρωση που διασχίζει την κοιλάδα του Αγραφιώτη στην χαρακτηριστική γέφυρα, με το ποτάμι από κάτω μας. Eκεί συνεχίζουμε δεξιά προς Επινιανά. Λίγο πιο κάτω στα 500μ. υπάρχει η πινακίδα που δείχνει την είσοδο του μονοπατιού για την περίφημη “Τρύπα” του Αγραφιώτη, ένα από τα ωραιότερα  φαράγγια της Ελλάδας μήκους 5 χλμ. με καταρράκτες, που αξίζει να περιηγηθείτε στην  επιστροφή.

Αφήνουμε την διασταύρωση στα αριστερά μας και συνεχίζουμε στον βατό χωματόδρομο, όπου μετά από 10 λεπτά συναντάμε χαρακτηριστική τοξωτή πέτρινη γέφυρα που μας περνάει από την αριστερή πλευρά της κοίτης. Πλέον κινούμαστε παράλληλα με τον Αγραφιώτη, σε μία γραφική διαδρομή δίπλα σε πλατάνια, υψηλής αισθητικής αξίας.

Συνεχίζουμε πάνω σε βατό χωματόδρομο, περνώντας από τους παραδοσιακούς οικισμούς Τροβάτο και  Βραγγιανά, όπου αξίζει να σταματήσουμε και αρχίζουμε να ανεβαίνουμε τον δρόμο που τραβερσάρει συνεχώς με συνεχείς στροφές για να βγούμε τελικά πάνω στην κορυφογραμμή με κατεύθυνση την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Στο συγκεκριμένο σημείο, είναι ορατές οι κορυφές Ντελιδήμι και Καταρραχίας δυτικά και ενδείκνυται για διανυκτέρευση γιατί στα 100 μέτρα σε κτήμα δεξιά μας, υπάρχει βρύση με νερό.

Την επόμενη μέρα ξεκινάμε πολύ νωρίς την πορεία μας γιατί βρισκόμαστε σε αλπικό πεδίο, χωρίς καμία φυσική κάλυψη και η ακτινοβολία στο υψόμετρο των 2.000 μ. είναι πολύ υψηλή. Επίσης το συγκεκριμένο κομμάτι της διαδρομής είναι τεχνικά το πιο δύσκολο, γιατί μεσολαβούν 12 χλμ. έως το επόμενο σημείο διανυκτέρευσης μας, δεν υπάρχει πουθενά νερό στο ενδιάμεσο και προς το τέλος μεσολαβούν σάρρες που το καλοκαίρι θέλουν προσοχή με τα σακίδια.

Έπειτα από τον Άγιο Νικόλαο, ανηφορίζουμε λίγο ακόμα, για 3 χλμ. αφήνοντας στάνες βοσκών στα αριστερά μας έως το χαρακτηριστικό διάσελο κάτω από την κορυφή Πλάκα. Από το συγκεκριμένο σημείο διακρίνονται η κοιλάδα του Άσπρου, παραπόταμου του Μέγδοβα, η περιοχή της Νιάλας και Χαλιά (καλοκαιρινοί οικισμοί που εξυπηρετούν τις ανάγκες κτηνοτρόφων), την Σβώνη ή Μαραθιά (2.042 μ.) στο Νότο και τέλος την κορυφογραμμή των δυτικών Αγράφων δεξιά μας, όπου και κατευθυνόμαστε ακολουθώντας τον χαραγμένο στο πλάι της δρόμο.

Κατηφορίζουμε τον δρόμο παράλληλα με την κορυφογραμμή στο δεξί μας χέρι έως το σημείο που αυτή χαμηλώνει. Σε χαρακτηριστικό πλατό στα δεξιά μας συναντάμε σε υψόμετρο 1750 μ. την χαρακτηριστική πλάκα του εμφυλίου (50 λεπτά από το διάσελο του Μπορλέρο).

Αφήνουμε από εδώ και πέρα τον δρόμο και  ακολουθούμε κατάραχα την κορυφογραμμή. Φτάνουμε σε διάσελο ενώ ο χωματόδρομος που αφήσαμε βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα αριστερά μας. Διακρίνουμε τώρα το παλιό μονοπάτι που φεύγει δεξιά κατηφορίζοντας έως το διάσελο Τούρλας–Φουρκούλας στα 1.450 μ. όπου και θέλουμε να φτάσουμε. Ο παλιός μουλαρόδρομος κατηφορίζει σε πετρώδες τοπίο με σάρρες. Σε ορισμένα σημεία το μονοπάτι είναι ιδιαίτερα σαθρό από βράχια και σάρρες και η προσπέλασή του απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, εν ανάγκη και τα σακίδιά μας πρέπει να περάσουν χέρι με χέρι από δύσκολα σημεία.

Έπειτα από 1 ώρα περίπου βγαίνουμε στο χαρακτηριστικό διάσελο, αντικρίζοντας  γιδόστρατα και τελικά τον δρόμο που ανεβαίνει από τα Άγραφα στο Βαλάρι με τη βρύση στα δεξιά μας.

Έπειτα από την δεύτερη διανυκτέρευσή μας στο διάσελο, ακολουθούμε το μονοπάτι που κατηφορίζει σε ελατοδάσος στις πλαγιές της Φουρκούλας. Φτάνουμε στη βρύση Γρανιτσιώτη και περνάμε από δάσος στις πλαγιές του Κουκουρούντζου (διακρίνονται εγκαταλελειμμένα σπίτια). Σιγά σιγά τραβερσάρουμε κατηφορίζοντας και καταλήγουμε στον αγωγό του νερού πάνω από το χωριό. Στη συνέχεια βγαίνουμε στο δρόμο που καταλήγει στην πλατεία των Αγράφων. Έτσι η πορεία μας ολοκληρώνεται στο ίδιο σημείο απ’ όπου άρχισε.